GRANIČNE VREDNOSTI EMISIJE ZASNOVANE NA NAJBOLJIM DOSTUPNIM TEHNIKAMA Mile Klašnja

Size: px

Start display at page:

Download "GRANIČNE VREDNOSTI EMISIJE ZASNOVANE NA NAJBOLJIM DOSTUPNIM TEHNIKAMA Mile Klašnja"

Egbert Anderson
5 years ago
Views:

1 РЕПУБЛИКА СРБИЈА Министарство енергетике, развоја и заштите животне средине Одсек за заштиту вода GRANIČNE VREDNOSTI EMISIJE ZASNOVANE NA NAJBOLJIM DOSTUPNIM TEHNIKAMA Mile Klašnja 1

2 Koncept najbolje dostupne tehnike Best Available Technique BAT jedan od važnih činilaca ukupne aktivnosti u zaštiti životne sredine i kao takav ugraďen je u zakonodavstvo koje se bavi životnom sredinom (EU; US EPA; naše zakonodavstvo) i, u odreďenoj meri, je pretočen u praksu zaštite okoline 2

3 Najbolje dostupne tehnike (BAT) : tehnike označava tehnologiju koja je korišćena i način na koji je postrojenje projektovano, izgraďeno, održavano i na koji funkcioniše i stavlja se van pogona 3

4 dostupne se odnosi na one tehnike koje su razvijene do stepena koji omogućavaju primenu u odreďenom sektoru industrije, pod ekonomski i tehnički održivim uslovima, uz uzimanje u obzir troškova i prednosti najbolji podrazumeva se najefikasniji učinak u postizanju visokog opšteg nivoa zaštite životne sredine kao celine 4

5 Da zaključimo: Osnovna karakteristika koncepta BAT: sveobuhvatnost u prilazu rešavanju problematike zaštite životne sredine od aktivnosti neke industrije da bi se došlo do najboljeg načina smanjenja uticaja na životnu sredinu neke proizvodnje uzima se u obzir praktično sve što je od značaja 5

6 Radi provoďenja koncepta najbolje dostupne tehnike u praksi, EU sažela iskustva o realizaciji BAT u nizu dokumenata pod opštim naslovom Referentni dokument o najboljim dostupnim tehnikama (Best Available Techniques Reference Document BREF) 6

7 Mineral Oil and Gas Refineries Chemicals koja Large obraďuju Combustion problematiku Plants rada postrojenja Common sa aspekta Waste Water zaštite and Waste okoline Gas u: Production of Iron and Steel Production of Polymers Treatment/ Ferrous Metals Processing Industry Industry i. većini najznačajnijih industrijskih grana Waste Treatments IndustriesLarge Volume Inorganic Chemicals tabela KLIK Non Ferrous Metals Industries ali Slaughterhouses i u: and Animals By-products Industries Smitheries and Foundries Industry - Solids and Others industry ii. Intensive delatnostima Rearing of Poultry koje imaju and Pigs značajan uticaj Cement, Lime and Magnesium Production of Speciality Inorganic Oxide Surface Manufacturing na životnu Treatment Industries sredinu of Metals Chemicals and Plastics Glass Surface Manufacturing tabela Treatment Industry Using Organic Pulp and Solvents Paper Industry KLIK Ceramic Manufacturing Industry Large Volume Organic Chemical Industry Manufacture of Organic Fine Chlor-Alkali Manufacturing Management Systems in the Chemical Sector Waste Incineration Emissions from Storage - Ammonia, Acids and Fertilisers Industries Large Volume Inorganic Chemicals Textiles Industry Food, Drink and Milk Industries 7

8 kao i u: iii. aktivnostima koje su zajedničke za većinu industrijskih grana ili za sve tabela KLIK Energy Efficiency te o: iv. praćenju procesa Industrial i emisija Cooling izsystems procesa tabela KLIK General Principles of Monitoring i o: iv. ekonomskim pitanjima u vezi provoďenja BAT-a, kao što su troškovi i učinak mera koje se provode; i načine da se celovito zaštiti okolina: da se izbegne nastajanje novih problema vezanih za životnu sredinu prilikom rešavanja postojećih problema tabela KLIK Economics and Cross-Media Effects 8

9 Struktura većine BREF: Opšte informacije (o datoj industrijskoj proizvodnji / aktivnosti) Primenjeni procesi i tehnike u toj proizvodnji / aktivnosti Važeći nivoi potrošnje (sirovina i reprodukcionih materijala, vode, energije) i emisija (otpadne vode, otpadni gasovi, čvrsti otpad, zračenje, buka, itd.) 9

10 Tehnike koje se uzimaju u obzir u determinisanju BAT: (i) projektovanje, konstrukcija i ugradnja procesa i opreme (ii) voďenja i kontrola procesa (iii) održavanje opreme (iv) mere za smanjenje potrošnje materijala, vode i energije (v) mere za sprečavanje ili umanjenje nastajanja zagaďenja još u pogonu (vi) postupci uklanjanja zagaďenja iz otpadnih gasova, otpadnih voda, čvrstog otpada 10

11 Najbolje dostupne tehnike Tehnike u razvoju 11

12 OPŠTI ASPEKTI NAJBOLJIH DOSTUPNIH TEHNIKA ZA INDUSTRIJSKE OTPADNE VODE Iz ukupnosti zaštite okoline neke industrije izdvajamo deo problematike koji se odnosi (samo) na otpadne vode najbolje dostupne tehnike za industrijske otpadne vode (samo) opšti aspekti 12

13 Opšti aspekti (skromno?) BREF-ovi imaju ukupno strana! opšti aspekti BAT-ova za industrijske otpadne vode na primeru jedne industrijske grane prehrambene industrije 13

14 Zašto prehrambena industrija? U prehrambenoj industriji otpadne vode najvažnija i najveća emisija iz pogona (otpadni gasovi mali problem) (čvrsti otpad stočna hrana, dodatak zemljištu) Prehrambena industrija jedan od najvažnijih i najvitalnijih sektora industrije naše zemlje 14

15 U razmatranju opštih aspekata najboljih dostupnih tehnika pratićemo najčešću strukturu BREF-ova: Primenjeni procesi i tehnike Važeći nivoi potrošnje i emisija Tehnike koje mogu da se uzimaju u obzir u definisanju BAT Najbolje dostupne tehnike Tehnike u razvoju 15

16 1. Primenjeni procesi i tehnike Uslov: da bi se mogle sagledati sve tehnike koje mogu doći u obzir kao BAT da bi se od tih tehnika mogle odabrati najbolje dostupne tehnike mora se poznavati proizvodni proces date industrije 16

17 Za tehničke stručnjake iz prakse koji poznaju proizvodni proces Lako Drugim profilima stručnjaka Potrebna odgovarajuća informacija o datoj industrijskoj proizvodnji BREF-ovi: opis jediničnih procesa i tehnika koji se primenjuju u datoj industrijskoj grani 17

18 Jedinični procesi i tehnike do odreďene mere specifični za svaku od posmatranih industrija umeju biti veoma brojni Primer: Prehrambena industrija oko 90 procesa i tehnika 18

19 Opis jediničnih procesa i tehnika, tipično: 1. Cilj izvoďenja procesa / tehnike 2. Polje primene procesa / tehnike 3. Opis načina izvoďenja, postupaka i opreme Posle opisa jediničnih procesa i tehnika Opisi primene procesa/tehnika u glavnim sektorima prehrambene industrije dopunjeni obično sa blok šemom proizvodnog procesa u datom sektoru 19

20 20

21 2. Važeći nivoi potrošnje i emisija Utrošak resursa Utrošak sirovina, vode, energije za proizvodnju indirektno utiče na životnu sredinu primer: sirovine za prehrambenu ind. proizvodi poljoprivreda, a poljoprivredna proizvodnja ima niz uticaja na životnu sredinu energija koju troši industrija se negde proizvodi, i ta proizvodnja energije ima niz uticaja na okolinu 21

22 Utrošak resursa vode, energije, sirovina,... specifičan za svaki proces podaci za utrošak veoma variraju zavisno od: tip procesa i način izvoďenja procesa kapacitet postrojenja vrsta oprema i održavanje opreme... Primer 22

23 Primer: Potrošnja vode u šećerani ukupna potrošnja vode 15 m 3 po toni preraďene repe ali zbog nekoliko recirkulacionih krugova vode u fabrici potrošnja sveže vode daleko manja 0,25-0,4 m 3 po toni 23

24 Emisije 24

25 Uticaj na okolinu: Najvažnije emisije otpadni tokovi emisije u vazduh (otpadni gasovi, prašina, mirisi, itd.) otpadne vode muljevi i čvrsti otpad Ostale emisije (buka, zračenje,...) daleko manji negativan uticaj na okolinu (prehrambena industrija) 25

26 Izvori emisija u proizvodnji hrane: transport sirovina do preduzeća prijem i skladištenje sirovina proces proizvodnje hrane: pojedinačni pogoni, faze procesa, jedinični procesi (operacije) + čišćenje i sanitacija + dobijanje energije za potrebe proizvodnje 26

27 Otpadne vode Izvori u proizvodnji hrane: Pranje sirovina Močenje sirovina Hidrotransport Čišćenje instalacija, proizvodnih linija, opreme i proizvodnih površina Čišćenje kontejnera za proizvode

28 3. Tehnike koje mogu da se uzimaju u obzir u definisanju najboljih dostupnih tehnika (BAT) Mnogobrojne tehnike (stotine tehnika) Prehrambena industrija: preko 370 tehnika Tehnike koje mogu da doďu u obzir kao BAT su klasifikovane obično prema načelu smanjivanja stepena opštosti 28

29 1. Tehnike koje mogu da doďu u obzir kao BAT za celu industriju 2. Tehnike koje mogu da se primene u više sektora date industrije 3. Tehnike specifične za pojedinačni sektor 29

30 Druga klasifikacija tehnika: 1. Tehnike integrisane u sam proizvodni proces sprečavanje ili umanjenje emisija, smanjenje potrošnje resursa, u samom proizvodnom procesu 2. Tehnike koje obraďuju emisije koje su (već) nastale 30

31 Opšte tehnike za celu industriju Primer: Metodologija predupreďenja ili minimizovanja potrošnje vode i energije i nastajanja otpada (u sedam koraka) 31

32 1. ObezbeĎivanje saglasnosti rukovodstva 2. Analiza procesa proizvodnje 3. Postavljanje ciljeva i zadataka 4. UtvrĎivanje mogućih opcija prevencije i minimizovanja 5. izrada studije izvodljivosti 6. implementacija programa prevencije i minimizovanja 7. Monitoring programa 32

33 Tehnike primenljive u brojnim sektorima industrije Primeri (tehnike povezane sa vodom): Zatvoreni sistemi hlaďenja (sa kulom za hlaďenje vode) Pumpanje vode samo koliko je potrebno (podzemna voda) Maksimalizovanje povrata kondenzata Minimizovanje odmuljivanja kotla 33

34 Tehnike povezane sa čišćenjem i dezinfekcijom pogona (kojima se smanjuju količina i zagaďenost otpadnih voda od pranja i dezinfekcije) Suvo čišćenje opreme i instalacija Prethodno kvašenje površina da bi se razmekšale naslage prljavštine Uklanjanje zaostalog materijala iz cevovoda komprimovanim vazduhom pre čišćenja ili promene proizvoda 34

35 Opremanje creva za pranje sa manuelno pokretanom mlaznicom Pranje sa vodom pod povećanim pritiskom Čišćenje sa penom ili gelom 35

36 Tehnike primenjive u pojedinim sektorima industrije Ponovna upotreba vode/otpadne vode u proizvodnji šećera Ponovna upotreba vode, posle hlorisanja, u konzervisanju graška SLIKA Povrat pivskog kvasca nakon fermentacije Ponovna upotreba rastvora za pranje pivskih boca 36

37 37

38 Tehnike za smanjenje emisija Nakon iscrpljenja svih mogućnosti za prevenciju i minimizovanje zagaďenja na samom mestu nastanka, u proizvodnom procesu preostalo zagaďenje emisija iz proizvodnog procesa od tehnika za smanjenje emisija samo tehnike za smanjenje emisija u vodu za prečišćavanje otpadnih voda 38

39 Tehnike za prečišćavanje otpadnih voda Alternative za fabriku: Ispuštanje neprečišćenih otpadnih voda u javnu kanalizaciju prečišćavanje na K(omunalnom)PPOV Ispuštanje u javnu kanalizaciju nakon delimičnog prečišćavanja završno prečišćavanje na KPPOV Ispuštanje u prijemnik nakon potpunog prečišćavanja na sopstvenom PPOV 39

40 Tehnike (procesi) prečišćavanja otpadnih voda industrije su brojne Šta će se od tehnika prečišćavanja primeniti u okviru prečišćavanja otpadnih voda neke industrije zavisi od i. karakteristika otpadnih voda u svakom konkretnom slučaju ii. zahteva u pogledu kvaliteta prečišćenih otpadnih voda iii. tehno-ekonomskih karakteristika samih tehnika prečišćavanja 40

41 Primer: Tehnike prečišćavanja otpadnih voda hemijske industrije u zavisnosti od tipa zagaďenja SLIKA 41

42 42

43 Prečišćavanje otpadnih voda prehrambene industrije Slično prečišćavanju komunalnih otpadnih voda Jedna bitna razlika značajna zastupljenost tehnika anaerobnog prečišćavanja u prečišćavanju dela otpadnih voda ili zbirne otpadne vode fabrike (smanjenje troškova rada PPOV) Primer SLIKA 43

44 44

45 4. Najbolje dostupne tehnike Izbor najboljih dostupnih tehnika, BAT-a, je proces, u više koraka: Identifikovanje ključnih problema vezanih za životnu sredinu datog sektora industrije: potrošnja vode i energije, otpadne vode, čvrsti otpad, emisije u vazduh Razmatranje tehnika koje su relevantne za rešavanje tih ključnih problema 45

46 Identifikovanje najboljih performansi koje se odnose na zaštitu životne sredine na osnovu raspoloživih podataka: EU,... Razmatranje uslova pod kojim su te performanse ostvarene troškovi, uticaji na okolinu (usled korišćenja tehnika za rešavanje problema vezanih za životnu sredinu), glavni razlozi za primenu datih tehnika 46

47 Izbor najboljih dostupnih tehnika, i odgovarajućih nivoa potrošnje i/ili emisija za dati sektor industrije Primeri najboljih dostupnih tehnika u prehrambenoj industriji 47

48 Opšte najbolje dostupne tehnike za celu prehrambenu industriju BREF: 22 opšte najbolje dostupne tehnike i. Projektovanje procesa i izbor opreme primena rešenja kojima se smanjuju nivoi potrošnje i emisija, i olakšava korektno funkcionisanje i održavanje ii. Uspostavljanje monitoringa procesa dobijanje podataka za optimizovanje proizvodnog procesa sa aspekta zaštite okoline 48

49 iii. Optimizovanje sistema voďenja i kontrole proizvodnog procesa predupreďenje ili minimizovanje potrošnje vode i energije, i nastajanja otpadnih tokova iv. Obuka zaposlenih vezano za aspekte zaštite okoline od proizvodnje u kojoj učestvuju 49

50 Od 22 opšte tehnike značajan broj je povezan sa otpadnim vodama Primeri: i. Razdvajanje izlaznih tokova optimizovanje recikliranja i odlaganja materijala (i smanjivanje zagaďivanja otpadnih voda) ii. Razdvajanje tokova vode optimizovanje ponovnog korišćenja i prečišćavanja otpadnih voda 50

51 iii. Korišćenje analitičkih merenja i tehnika kontrole proizvodnog procesa smanjivanje gubitka materijala i vode smanjivanje nastajanja otpadnih voda iv. Korišćenje automatske kontrole otvaranja/ zatvaranja dotoka vode snabdevanje vodom za proizvodni proces samo kad je voda potrebna 51

52 Tehnike za čišćenje opreme i instalacija se definišu kao BAT-ovi za celokupnu prehrambenu industriju BREF: 14 tehnika praktično svih 14 tehnika se mogu, direktno ili indirektno, povezati sa otpadnim vodama od čišćenja i dezinfekcije 52

53 Dodatne najbolje dostupne tehnike za pojedine procese i jedinične procese koji se koriste u više sektora prehrambene industrije Prečišćavanje otpadnih voda i obrada muljeva koji nastaju prilikom prečišćavanja otpadnih voda kao BAT se navodi ukupno 18 tehnika 53

54 Dodatne najbolje dostupne tehnike za neke pojedinačne sektore prehrambene industrije Prerada mesa Prerada ribe i školjkaša Prerada voća i povrća (Ponovna upotreba vode, posle hlorisanja, u konzervisanju graška) Proizvodnja biljnih ulja i masti 54

55 Mlekarstvo Proizvodnja skroba Proizvodnja šećera (Ponovna upotreba vode/otpadne vode u proizvodnji šećera) Prerada kafe Proizvodnja pića (sem šest opštih BAT-ova za proizvodnju pića, i BAT-ovi za pivatsvo i vinarstvo) 55

56 5. Tehnike u razvoju Sve do sada razmatrane tehnike su komercijalno razvijene tehnike MeĎutim, postoji u BREF-ovima za industrije, poglavlje koje se bavi tehnikama koje su u razvoju: tehnike koje obećavaju; i koje će, bar neke od njih, biti uskoro razvijene do široke komercijalne primene 56

57 Ukoliko je referentni dokument od najnovijih Primer: BREF-a za proizvodnju cementa, kreča i magnezijum oksida ( ) tada navedene tehnike u razvoju i jesu najnovije stanje tehnike na tom polju 57

58 Ukoliko je referentni dokument nešto starijeg datuma Primer: BREF za prehrambenu industriju (2006) tada takav dokument nije dovoljno aktuelan izvor za tehnike u razvoju (u BREF-u za prehrambenu industriju, navodi se samo jedna tehnika u razvoju: za uklanjanje mirisa iz otpadnih gasova) 58

59 Raspoloživa literatura: tehnike u razvoju koje će u bliskoj budućnosti možda postati šire zastupljene u obradi industrijskih otpadnih voda Primer 59

60 Fotokatalitički membranski reaktor (FMR) Hibridni proces kombinuje fotokatalizu (katalizator TiO 2 ) i membransku tehniku Šema 60

61 61

62 BAT za Vatrenu vodu 62

VODA KAO RASHLADNI FLUID WATER AS REFRIGERANT

VODA KAO RASHLADNI FLUID WATER AS REFRIGERANT Alexander Cohr PACHAI Sabroe Factory, Johnson Controls Christian X s Vej 201, 8270 Hoejbjerg, Denmark e-mail: alexander.c.pachai@jci.com Mi koji smatramo činjenicom